Η ραγδαία αύξηση στις τιμές γαύρου και σαρδέλας δεν είναι συγκυριακό φαινόμενο αλλά αποτέλεσμα χρόνων πίεσης στα θαλάσσια αποθέματα, όπως υποστηρίζει ο πρόεδρος των γρι-γρι Καβάλας, Γιάννης Μάνιος. Μιλώντας στην εφημερίδα μας, αποδίδει την κρίση στην υπεραλίευση, στη μείωση των κοπαδιών και στην ανεξέλεγκτη παρουσία τουρκικών αλιευτικών στο Αιγαίο, προειδοποιώντας ότι «αν δεν μπει φρένο τώρα, θα χαθεί μια ολόκληρη παράδοση μαζί με τα ψάρια».
Ερώτηση: Κύριε Μάνιο, τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρούνται έντονες αυξήσεις στις τιμές γαύρου και σαρδέλας. Τι ακριβώς συμβαίνει;
Απάντηση: Οι αυξήσεις δεν είναι τυχαίες ούτε αποτέλεσμα συγκυριακών φαινομένων. Πρόκειται για μια συσσωρευμένη κατάσταση ετών. Τα δύο αυτά ψάρια, που αποτελούν βασικούς «πυλώνες» της ελληνικής αλιείας και παραδοσιακά οικονομικές επιλογές για τον καταναλωτή, έχουν αρχίσει να σπανίζουν. Η έλλειψη πρώτης ύλης πιέζει τις τιμές προς τα πάνω.
Ερώτηση: Ποιοι είναι, κατά τη γνώμη σας, οι βασικοί λόγοι αυτής της κατάστασης;
Απάντηση: Θα σας τους πω ξεκάθαρα: πρώτον, η υπεραλίευση. Για χρόνια επιτράπηκε –και σε ορισμένες περιπτώσεις ενθαρρύνθηκε– μια εκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων χωρίς ουσιαστικό έλεγχο ή καταγραφή. Τα αποθέματα δεν προλαβαίνουν να ανακάμψουν. Δεύτερον, βιώνουμε μια αισθητή μείωση κοπαδιών σε παραδοσιακούς τόπους αλιείας. Περιοχές όπου πριν από μια δεκαετία έβραζε το νερό από γαύρο και σαρδέλα, σήμερα είναι σχεδόν άδειες. Και τρίτον, η παράνομη δραστηριότητα τουρκικών σκαφών στο Αιγαίο.
Ερώτηση: Θέλετε να σταθούμε πρώτα στην υπεραλίευση; Τι εικόνα έχετε ως άνθρωπος της θάλασσας;
Απάντηση: Ο γαύρος και η σαρδέλα είναι είδη που χρειάζονται χρόνο για να αναπαραχθούν σωστά. Όταν όμως επιτρέπεται η αλιεία χωρίς αυστηρούς ελέγχους, τα κοπάδια «χτυπιούνται» πριν προλάβουν να ανανεωθούν. Εμείς οι επαγγελματίες το φωνάζουμε χρόνια. Τα στοιχεία είναι μπροστά μας: μικρότερα μεγέθη ψαριών, πιο λίγα κομμάτια ανά δίχτυ, μεγαλύτερη προσπάθεια για μικρότερη ψαριά. Αυτή είναι η καθημερινότητά μας.
Ερώτηση: Μιλήσατε και για έλλειψη κοπαδιών. Είναι καθαρά θέμα υπεραλίευσης ή υπάρχουν και άλλοι παράγοντες;
Απάντηση: Η υπεραλίευση είναι η βασική αιτία, αλλά όχι η μόνη. Τα θαλάσσια οικοσυστήματα έχουν αλλάξει. Οι κλιματικές συνθήκες, οι αλλαγές στις θερμοκρασίες, ακόμα και η ρύπανση, επηρεάζουν τις διαδρομές και τις συνήθειες των ψαριών. Αλλά, για να είμαστε δίκαιοι, τις μεγαλύτερες ζημιές τις έχουμε κάνει εμείς με τα καΐκια μας όταν δεν τηρούσαμε όρια και περιόδους. Η θάλασσα δεν είναι ανεξάντλητη και τώρα το πληρώνουμε όλοι — και οι επαγγελματίες και οι καταναλωτές.
Ερώτηση: Αναφερθήκατε και στους Τούρκους αλιείς. Πόσο σοβαρό είναι αυτό το ζήτημα;
Απάντηση: Είναι πολύ σοβαρό και, δυστυχώς, υποτιμημένο. Υπάρχουν τουρκικά σκάφη που μπαίνουν συστηματικά σε θαλάσσιες ζώνες όπου δραστηριοποιούμαστε εμείς, κυρίως στο Ανατολικό Αιγαίο. Δεν μιλάμε για τυχαίες παραβιάσεις. Μπαίνουν, ρίχνουν εργαλεία, αλιεύουν νύχτα και φεύγουν. Και δεν υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος ή αποτροπή. Εκείνα τα κοπάδια που κάποτε στηρίζανε τα νησιά του Βορείου Αιγαίου, σήμερα χτυπιούνται από ψάρια που φεύγουν φορτωμένα προς τουρκικά λιμάνια.
Ερώτηση: Υπάρχουν αναφορές, υπάρχουν ενέργειες από την Πολιτεία;
Απάντηση: Αναφορές υπάρχουν, φωτογραφίες υπάρχουν, μαρτυρίες υπάρχουν. Εμείς οι καπετάνιοι τα λέμε συνεχώς. Η ακτοφυλακή κάνει ό,τι μπορεί, αλλά τα μέσα είναι λίγα και το πεδίο τεράστιο. Χρειάζεται συντονισμός και ευρωπαϊκή στήριξη. Δεν γίνεται μια χώρα-μέλος της ΕΕ να βλέπει έναν εξωευρωπαϊκό στόλο να αφαιρεί πόρους από τα χωρικά της ύδατα χωρίς συνέπειες.
Ερώτηση: Πόσο έχουν αυξηθεί πρακτικά οι τιμές;
Απάντηση: Αν μιλήσουμε μεσοσταθμικά, το κιλό έχει ανέβει 20% με 30% σε σχέση με πέρσι. Σε ορισμένες περιπτώσεις και παραπάνω. Ο γαύρος και η σαρδέλα ήταν ψάρια του καθημερινού τραπεζιού. Τώρα πολλοί τα βλέπουν στο ιχθυοπωλείο και αλλάζουν κατεύθυνση. Όταν το καΐκι επιστρέφει με μισό φορτίο σε σχέση με παλιά, το κόστος ανεβαίνει για όλους: πληρώματα, καύσιμα, συντήρηση. Και αυτό περνάει στην τελική τιμή.
Ερώτηση: Τι θα θέλατε να αλλάξει άμεσα για να βελτιωθεί η κατάσταση;
Απάντηση: Πρώτα από όλα, έλεγχος. Να τηρούνται αυστηρά τα όρια, να ενισχυθεί η επιτήρηση των θαλασσών μας και να υπάρχουν σοβαρές κυρώσεις για όποιον παρανομεί – είτε είναι Έλληνας είτε ξένος. Δεύτερον, να στηριχθεί η αναπαραγωγή των κοπαδιών με επιστημονικά σχέδια και προστατευόμενες περιόδους. Τρίτον, να υπάρξει διπλωματική και πρακτική αντιμετώπιση της τουρκικής παρουσίας στο Αιγαίο.
Ερώτηση: Εσείς ως επαγγελματίες πώς το βιώνετε αυτό στην καθημερινότητά σας;
Απάντηση: Δεν είναι μόνο οικονομικό το ζήτημα. Υπάρχει απογοήτευση και θυμός. Η αλιεία δεν είναι δουλειά γραφείου· εξαρτάσαι από τη θάλασσα. Και όταν η θάλασσα αδειάζει, αδειάζει και το μέλλον σου. Πολλά καΐκια έχουν ήδη μειώσει τα δρομολόγια ή σκεφτούν να τα πουλήσουν. Όταν βλέπεις ότι οι προσπάθειές σου δεν ανταμείβονται και ότι άλλοι “ψαρεύουν” χωρίς κανόνες, νιώθεις προδομένος.
Ερώτηση: Υπάρχει ελπίδα ανάκαμψης;
Απάντηση: Φυσικά και υπάρχει, αρκεί να δράσουμε τώρα. Η θάλασσα έχει αντοχές, αλλά θέλει σεβασμό. Αν σταματήσει η ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση, αν μπουν κανόνες και εφαρμοστούν, σε λίγα χρόνια θα ξαναδούμε κοπάδια εκεί που σήμερα υπάρχει κενό. Δεν ζητάμε χάρη. Ζητάμε ισονομία, προστασία και λογική διαχείριση.
