Από

Γεωργία Σαμπαζιώτη

Οι προκλήσεις για έναν αγρότη σήμερα είναι πολλές, από την έλλειψη κινήτρων και επαρκών πόρων, μέχρι και τις φυσικές καταστροφές. Σε όλα τα παραπάνω και πολλά ακόμα, προστίθενται οι γραφειοκρατικές υποχρεώσεις, που προέρχονται από την εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2023 – 27, με τη διεκπεραίωση τους να απαιτεί πολύ χρόνο αλλά και χρήμα, που συχνά δεν διαθέτουν οι άνθρωποι της υπαίθρου.

Το πρόβλημα είναι εντοπισμένο, με την Κομισιόν να κάνει αγώνα δρόμου, προτού η κατάσταση γίνει μη αναστρέψιμη. Μια φράση του Ραφαέλε Φίτο, του Εκτελεστικού Αντιπροέδρου για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις στην Κομισιόν, κατά την παρουσίαση των μέτρων για την απλοποίηση της ΚΑΠ, αποτυπώνει  την πραγματικότητα: «Δεν μπορούμε ζητάμε από τους αγρότες να ταΐζουν την Ευρώπη ενώ τους δένουμε τα χέρια με γραφειοκρατία».

Σύμφωνα με μελέτη, η οποία διεξήχθη από το Δίκτυο ΚΑΠ της ΕΕ, με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Γραφείου Βοήθειας Αξιολόγησης για την ΚΑΠ, οι Ευρωπαίοι αγρότες καλούνται να πληρώσουν σε ετήσια βάση για τις διοικητικές δαπάνες κατά μέσο όρο 1.230 ευρώ. Το ποσό αυτό, αφορά αιτήσεις που υποβάλουν για να λάβουν ενισχύσεις από την ΚΑΠ. Από τα 1.230 ευρώ, τα 630 ευρώ αποδίδονται σε εσωτερικό κόστος και 600 ευρώ σε εξωτερικές συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ στις εν λόγω δαπάνες βρίσκονται η Σλοβακία, η Δανία, η Μάλτα, η Λιθουανία η Τσεχία και η Ιταλία, με τους αγρότες των εν λόγω χωρών να βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη, δίνοντας ποσά που κυμαίνονται από 2.000 ευρώ και μπορεί να προσεγγίζουν και τις 2.500. Η Ελλάδα βρίσκεται ελαφρώς υψηλότερα από τον μέσο όρο, ενώ στην αντίπερα όχθη συναντάμε τη Ρουμανία, με τα εν λόγω κόστη για τους αγρότες να είναι κάτω των 500 ευρώ.

Παράλληλα, εξαιτίας της πολυπλοκότητας των διαδικασιών, ο εκτιμώμενος χρόνος που χρειάζεται ένας αγρότης στην ΕΕ για να φέρει εις πέρας τις γραφειοκρατικές υποχρεώσεις κυμαίνεται από 5,6 έως 8,7 εργάσιμες ημέρες τον χρόνο, ανάλογα με τον τύπο και το μέγεθος των εκμεταλλεύσεών του.

Με βάση την έκθεση, πέρα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, υπάρχουν και οι εθνικές ευθύνες, αφού έως και το 60% του διοικητικού φόρτου αποδίδεται σε επιλογές των εθνικών αρχών. Εν ολίγοις, η γραφειοκρατία ενισχύεται από τον τρόπο εφαρμογής της ΚΑΠ σε εθνικό επίπεδο.

Ο μεγαλύτερος γραφειοκρατικός Γολγοθάς για τον αγροτικό κόσμο αφορά τις Άμεσες Ενισχύσεις, τα επενδυτικά μέτρα του Πυλώνα ΙΙ (Αγροτική Ανάπτυξη), τα Οικολογικά Προγράμματα και τις Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις.

Μεταξύ των σημαντικότερων προβλημάτων που καταγράφονται, είναι η επανάληψη των ίδιων διαδικασιών, η πολλαπλή υποβολή των ίδιων εγγράφων σε διαφορετικούς φορείς, η ασάφεια των οδηγιών και η αυστηρότητα στους ελέγχους και τις κυρώσεις.

Στα συμπεράσματα της μελέτης υπογραμμίζεται ο θετικός ρόλος της ψηφιοποίησης στη μείωση του διοικητικού φόρτου, ενώ σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η εκπαίδευση, οι δωρεάν συμβουλές, αλλά και η θεσμική σταθερότητα χωρίς συνεχείς αλλαγές.

Αγρότες: Tα μέτρα ενίσχυσης τους και απλούστευσης της ΚΑΠ

Στις 14 Μαΐου, η Κομισιόν παρουσίασε ένα πακέτο προτάσεων απλούστευσης της ΚΑΠ για την υποστήριξη των αγροτών και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Μέσω των αλλαγών που προτείνονται οι γεωργοί της ΕΕ μπορούν να εξοικονομήσουν 1,58 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ οι εθνικές αρχές μπορούν να εξοικονομήσουν μέχρι και 210 εκατ. ευρώ.

Οι σημαντικότερες αλλαγές που υποβλήθηκαν είναι οι εξής:

• Απλουστεύεται το καθεστώς πληρωμών για μικρούς γεωργούς, με το ανώτατο όριο της ετήσιας κατ’ αποκοπή ενίσχυσης να αυξάνεται από 1.250 σε 2.500 ευρώ .
• Απλοποιούνται οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις και μειώνονται οι έλεγχοι
• Ενισχύεται η διαχείριση κρίσεων και απλουστεύονται οι διαδικασίες για τις εθνικές διοικήσεις
• Δίνεται μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη στην προσαρμογή των Στρατηγικών Σχεδίων της ΚΑΠ τους
• Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ψηφιοποίησης, με εμβληματικότερο μέτρο τις 50.000 ευρώ που θα μπορούν να λάβουν οι μικροκαλλιεργητές για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των εκμεταλλεύσεών τους.
• Οι εθνικές διοικήσεις θα ενθαρρύνονται περαιτέρω να αναπτύξουν διαλειτουργικά ψηφιακά συστήματα

Η νομοθετική πρόταση θα υποβληθεί τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο προς έγκριση.

Η λέξη γραφειοκρατία πάντως βγήκε αρκετές φορές από τα στόματα των Ραφαέλε Φίτο, Βάλντις Ντομπρόβσκις -Εκτελεστικού αντιπροέδρου της Κομισιόν για την Oικονομία και Κριστόφ Χάνσεν Επίτροπου Γεωργίας, που παρουσίασαν το πακέτο, κάτι που μαρτυρά, ότι υπάρχει επίγνωση της κατάστασης. Μένει από τα λόγια, να προχωρήσουμε στις πράξεις.

Συγκεκριμένα ο Φίτο τόνισε ότι «πρέπει να ενδυναμώσουμε τους αγρότες ώστε να πετύχουν – ως επιχειρηματίες, ως πάροχοι και ως καινοτόμοι. Αυτό σημαίνει την απελευθέρωσή τους από το βάρος της περιττής γραφειοκρατίας και των κανονισμών». Σε άλλο σημείο τόνισε, πως «όταν μειώνουμε τη γραφειοκρατία και αίρουμε τα εμπόδια, απελευθερώνουμε δυνατότητες».

Από την πλευρά του ο Ντομπρόβσκις υπογράμμισε ότι η απλούστευση – ή, με απλά λόγια, η μείωση της γραφειοκρατίας – είναι κεντρικό στοιχείο της οικοδόμησης μιας ανταγωνιστικής Ευρώπης.

Τέλος, ο Επίτροπος Χάνσεν, σημείωσε πως η ΚΑΠ «έκανε την ήπειρό μας αυτάρκη σε θέματα τροφίμων. Είναι ένα ζωτικό δίχτυ ασφαλείας και υποστήριξη για τους αγρότες μας και τον αγροδιατροφικό τομέα. Αλλά αυτό το δυναμικό δεν πρέπει να διαβρωθεί από την υπερβολική γραφειοκρατία». Ενώ σε άλλο τρόπο, είπε ότι πρέπει να «αποφύγουμε με κάθε τρόπο οι απαιτήσεις της πολιτικής μας να αποθαρρύνουν τους νέους ή νέους αγρότες από το να εισέλθουν στο επάγγελμα ή τους υπάρχοντες αγρότες να σταματήσουν τη γεωργία επειδή απλώς δεν αξίζει τον χρόνο που αφιερώνεται στη γραφειοκρατία».