Οι καθηγητές Κωνσταντίνος Φίλης και Άγγελος Συρίγος αναλύουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στην παρούσα συγκυρία.
Το Σάββατο 15 Νοεμβρίου, στην κατάμεστη αίθουσα «Βιργινία Τσουδερού» της Καπναποθήκης «Π», διεξήχθη με επιτυχία η εσπερίδα με θέμα «Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στην παρούσα συγκυρία», με εισηγητές τους καθηγητές πανεπιστημίου κυρίους Φίλη Κωνσταντίνο, Πρόεδρο του Δ.Σ. του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, και Συρίγο Άγγελο, μέλος του Δ.Σ.
Οι δύο καθηγητές παρουσίασαν το θέμα μέσω μιας διαδικασίας ερωτήσεων-απαντήσεων, θέτοντας ένα σαφές και περιεκτικό πλαίσιο των τελευταίων εξελίξεων των σχέσεων της χώρας μας με τη γείτονα.
Ο κ. Φίλης αναφέρθηκε στις ιστορικές και γεωπολιτικές ρίζες της ελληνοτουρκικής αντιπαλότητας, επισημαίνοντας ότι η Τουρκία υιοθετεί αναθεωρητική προσέγγιση ως προς το Αιγαίο και επιδιώκει τον διαμοιρασμό τουλάχιστον σε επίπεδο κυριαρχικών δικαιωμάτων μέχρι τον 25 Μεσημβρινό. Σύμφωνα με την ανάλυσή του, η Άγκυρα αισθάνεται γεωγραφικά περιορισμένη, καθώς παρά τη μεγάλη ακτογραμμή της δεν διαθέτει νησιωτικά συμπλέγματα αντίστοιχα με αυτά της Ελλάδας.
Χαρακτήρισε το τουρκολυβικό μνημόνιο ως παραλογισμό, αφού δεν λαμβάνει υπόψη του ότι, μεταξύ των αντικειμένων ακτών Τουρκίας και Λιβύης παρεμβάλλονται τα ελληνικά νησιά της Κάσου, της Καρπάθου και της Κρήτης. Μάλιστα η Κρήτη είναι το 5ο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου.
Στη συνέχεια είπε ότι η Τουρκία ισχυρίζεται πως τα νησιά δικαιούνται μεν χωρικών υδάτων, αλλά δεν δικαιούνται καθόλου υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Επίσης θεωρεί ότι σε σχέση με μας, στην πορεία της ιστορίας είναι ριγμένη, καθ’ όσον από το 1830 και μετά, η Ελλάδα πενταπλασίασε την έκταση και τον πληθυσμό της. Έτσι θεωρεί εμάς ως αναθεωρητική δύναμη στην περιοχή.
Χαρακτήρισε την ΕΕ ως υπνωτισμένη και με μικρό αποτύπωμα σε ζητήματα που αφορούν την ίδια και τη γειτονιά της. Η Ευρώπη επίσης υπολείπεται των Κινέζων και των Αμερικανών στις νέες τεχνολογίες και την τεχνητή νοημοσύνη, αφού στις 1000 πατέντες που υπάρχουν σ’ αυτούς τους τομείς, μόνο 2 εταιρείες είναι ευρωπαϊκές και μάλιστα στις τελευταίες θέσεις του σχετικού πίνακα. Η Ευρώπη επίσης πληρώνει το κόστος της ενέργειας τρεις φορές παραπάνω από ότι οι ΗΠΑ.
Τόνισε όμως ότι η Τουρκία έχει κάνει άλματα στην αμυντική βιομηχανία αφού το 2014 πούλησε εξοπλισμό αξίας 7,5 δις δολαρίων. Παρά ταύτα δεν μπόρεσε να κατασκευάσει μέχρι σήμερα το ΚΑΑΝ που είναι μαχητικό πέμπτης γενιάς, γιατί δεν έχει πρόσβαση σε αμερικανικά εξαρτήματα.
Ο κ. Συρίγος από την πλευρά του ανέφερε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να γίνει ζωτικός και γεωπολιτικός παίκτης στην περιοχή μας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί εφόσον θα είμαστε ικανοί να μεταφέρουμε φυσικό αέριο, να παράγουμε υδρογονάνθρακες και να συμμετέχουμε στα δίκτυα των επομένων γενεών, ένα εκ των οποίων θα είναι η ηλεκτρική διασύνδεση μέσω καλωδίων με γειτονικά κράτη.
Θεωρεί ότι είναι σημαντικό το ότι έρχονται αμερικανικές εταιρείες για να κάνουν έρευνες σε δύο τεμάχια νοτίως της Κρήτης. Το γεγονός αυτό ενισχύει την θέση μας με δεδομένο ότι η Chevron, μία παγκόσμιας εμβέλειας αμερικανική εταιρεία, πήρε άδεια από μας για να κάνει τις έρευνες σ’ αυτά τα δύο τεμάχια την έκταση των οποίων, σε ποσοστό 80% διεκδικεί η Λιβύη και σ’ ένα άλλο 20%, η Τουρκία.
Σχετικώς με την επέκταση των χωρικών μας υδάτων είπε ότι δεν τα επεκτείνουμε στα 12νμ, γιατί η Τουρκία μας απειλεί με πόλεμο. Το δικαίωμά μας όμως για την επέκταση τους παραμένει. Αναλύοντας περισσότερο το θέμα, εξήγησε πως είναι λάθος να πιστεύουμε ότι υπάρχει περιορισμός στη διέλευση μέσα από τα χωρικά ύδατα μιας χώρας, πολεμικών ή εμπορικών πλοίων. Δεν υπάρχει τέτοιος περιορισμός αφού μπορούν να περνούν με το «transit passage», χωρίς να ειδοποιούν το παράκτιο κράτος.
Τέλος είπε πως είναι τελείως αυθαίρετη θέση της Τουρκίας ότι τα νησιά δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.
Μετά την ολοκλήρωση των δύο παρουσιάσεων, ακολούθησε εκτενής διάλογος με το κοινό, το οποίο εξέφρασε προβληματισμούς, μεταξύ άλλων, ως προς την προοπτική επίλυσης των προαναφερόμενων διαφορών στο Διεθνές Δικαστήριο, τον ρόλο της ενεργειακής αναβάθμισης της Ελλάδος, τις δημογραφικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο βόρειος Έβρος, καθώς και το πολιτισμικό υπόβαθρο που επηρεάζει τις σχέσεις των δύο χωρών.
