Ο Ξανθιώτης Αλέξανδρος Μιχάλογλου / Αλέξης Κλεάρχου
και το έργο του
του Θανάση Μουσόπουλου
Μελετώντας τον Πολιτισμό της Ξάνθης έχουμε διαπιστώσει ότι, κατά τα μεταπολεμικά κυρίως χρόνια, πολλοί / πολλές είναι οι πνευματικοί άνθρωποι, εκπρόσωποι των γραμμάτων και των τεχνών, που έχουν μετακινηθεί στο εξωτερικό ή στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσά τους αναφέρω τον Αλέξανδρο Μιχάλογλου που έχει μια ενδιαφέρουσα δημιουργική πορεία, αφενός ως επιστήμονας αφετέρου ως λογοτέχνης, με το κανονικό ονοματεπώνυμο ή με το ψευδώνυμο Αλέξης Κλεάρχου ως λογοτέχνης.
Θα παρουσιάσουμε στοιχεία εργοβιογραφικά.
Ο Αλέξανδρος Μιχάλογλου γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1945. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή των Αθηνών από το 1967 μέχρι και το 1973. Πήρε την ειδικότητα της Παθολογίας και έγινε Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπηρέτησε σε διάφορα Νοσοκομεία της Αθήνας και από το 1980 μέχρι το 2010 στο Ιατρείο του στον Άλιμο, όπου και συνταξιοδοτήθηκε. Τον Δεκέμβριο του 1992 εκδόθηκε από τις εκδόσεις Δελφίνι με ψευδώνυμο Αλέξης Κλεάρχου η ποιητική συλλογή του με τίτλο Η γοητεία του γυμνού ορίζοντα. Τον Αύγουστο του 2020 εκδόθηκαν άλλες δύο ποιητικές συλλογές με τίτλους Από το ορατό στο αόρατο και Η χώρα του θέλω, από τις εκδόσεις Το Σκαθάρι. Από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορούν και οι δύο πρόσφατες συλλογές του Τα αθόρυβα της ζωής βήματα και Τα θαλασσοπούλια του άλλου Αυγούστου.
Θα επιχειρήσουμε ένα περίπατο στο έργο του κατά χρονολογική σειρά.
- «Η γοητεία του γυμνού ορίζοντα» [1992].
Ο Γιάννης Καραβίδας μιλώντας για το έργο παρατηρεί:
«΄Ηχοι, εικόνες, μνήμες, συναισθήματα, φως, αποτελούν ένα ‘σόλο’ από λέξεις μια ονειρική αοριστία, παραδεκτή κι απ’ τον ίδιο τον ποιητή: «Σε λευκή σελίδα σύναξα/ γήινα θεϊκά παραδεισένια οράματα». Και καταλήγει: «Σήμερα, ωστόσο, αυτό που δεν αντέχει ο νους είναι το κακό. Και χωρίς διαρκή και διαυγή αγώνα εναντίον του, αυτό θα πληθαίνει γύρω μας όλο και περισσότερο. ΄Ο,τι ταιριάζει, λοιπόν, πιο πολύ τούτες τις στιγμές, δεν εἶναι οι λεκτικοί ακροβατισμοί πάνω απ’ το χάος. Το εγερτήριο σάλπισμα παραμένει πάντα για τους αληθινούς ποιητές – ανάμεσά τους κι ο Αλέξης Κλεάρχου – ένα έμφυτο χρέος» (Γ. Καραβίδας, Ριζοσπάστης, 11/5/1995).
- Από το ορατό στο αόρατο [2020]
Όταν ο πόνος σαν καταρράκτης πλημμυρίζει την ψυχή κι η απόγνωση σαν βράχος γίνεται ένοικος κι αφέντης, τότε όλα καταρρέουν. Και τις νύχτες στα όπλα που διαθέτεις, λογική κι αισθήσεις, απάντηση ποτέ δε θα πάρεις στα χρόνια της καταχνιάς.
Είναι καιρός που με σφυρί κι αμόνι λειαίνω τις αδικίες και τις υπερβολές, αλλά νιώθω να σκιαμαχώ, κι όσο πεισμώνω και δυναμώνω τη φωτιά, τόσο μεγαλώνω την αστάθεια; έγερνα τότε τη σιγουριά στο τραπέζι ως αιχμάλωτος σε ιστό αράχνης.
Όμως τα αδιέξοδα αυτά με απωθούσαν: έκλεινα τότε πόρτες και παράθυρα κι εξουσιοδοτούσα στην καρδιά τις αισθήσεις να μην ερμηνεύουν και με παρασύρουν σε συνήθη αίτια και κίνητρα. Έτσι βάζω τον εγωισμό σε μια πολυθρόνα να λιάζεται κι αμέριμνος πια προσμένω.
- Η χώρα του θέλω [2020]
Νοτιοδυτικά του εγκεφάλου και σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων υπάρχει μια χώρα σε σχήμα οβάλ. Είναι η χώρα του Θέλω. Στα βάθη του εγκεφάλου θάβω τον πόνο. Φρέσκος σέρνεται ψυχομαχώντας. Μια σπίθα φόβου ξεπετιέται, αλλά δεν σβήνει.
Έσπρωξε η συνήθεια το σώμα στο μονοπάτι της παραλίας. Αλλά στα έμπειρα μάτια των ανέμων σκάλωνε, και παρενοχλούσε επίμονα η υπεκφυγή, τόσο πολύ που έριξαν άγκυρα στον ορίζοντα. Κι η θάλασσα απίστευτα πονηρή, γαλήνια. Μήτε φλοίσβος μήτε αεράκι, ένας νους μόνο κονταροχτυπιέται, αμήχανος και φυλακισμένος σε κελί γρυλίζει.
- Τα αθόρυβα της ζωής βήματα [2020]
Από τις τόσες τριγύρω που σκορπίζει ομορφιές η φύση ανεπιφύλαχτα και γενναιόδωρα φρόντισε με μητρική αγάπη τον άνθρωπο. Τον προίκισε με αισθήσεις, με συναισθήματα, με νόηση, με θέληση αλλά και με συνείδηση. Και προπαντός με ελευθερία.
Κι η κατανόηση όχι μόνον απομακρύνει τον πεισματάρη εγωισμό, αλλά και τις αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα. Φτάνει να ζυμώσεις το μίγμα με γουλιές αγάπης για να μην κολλάει στα χέρια της συνείδησης. Μιας συνείδησης άλλου επιπέδου που θα βλέπει και θα ακούει τις φωνές της σάρκας, της ψυχής και του πνεύματος.
- Τα θαλασσοπούλια του άλλου Αυγούστου [2021]
Είναι φορές που το βλέμμα γλιστράει από την πραγματικότητα και καθηλώνεται στον χώρο αμέτοχο, δίχως σκέψη, δίχως ήχους και δίχως χρώματα. Κι αυτή η απρόσμενη στιγμιαία ακινησία του χρόνου δίνει το έναυσμα να αντιληφθείς με άλλη οπτική γωνία τη ζωή. Είναι η στιγμή που η ψυχή σε σπρώχνει απαλά να ενσκήψεις όχι στο περιβάλλον, μα στον δικό της κόσμο.
Ένας θαλασσόβραχος ελκυστικός στη μέση του πελάγους με οξύαιχμα και πλατύσωμα βράχια φαγωμένα από την αρμύρα και τον ήλιο κι ανάμεσα στα φιδόστρατα και στις κακοτοπιές φαντασμένες αρμυρήθρες ξημεροβραδιάζονται. Εκεί όλα τα Θαλασσοπούλια κουρνιάζουν και νυχθημερόν κράζουν πότε με ένστιχτα και πότε με συναισθήματα.
Κλείνοντας τον περίπατό μας θα δώσουμε τον λόγο στην Χαρούλα Αλεξίου που παρουσιάζοντας τις ποιητικές συλλογές στον Άλιμο είπε:
«Πόσο τυχερή αισθάνομαι που κάποια στιγμή είχα πυρετό, κάποια στιγμή νόσησα και χρειάστηκα γιατρό. Και χρειάστηκα εδώ στο γειτονιά μας ένα καλό γιατρό». Και γνώρισα τον άνθρωπο και πραγματικά από την αρχή αισθάνθηκα ότι αφήνω την υγεία μου στα χέρια ενός ποιητή, γιατί από τότε κατάλαβα ότι ήταν ποιητής ο Αλέξης. Γιατί δεν είναι η συνταγή που θα σου δώσει, είναι αυτό που βλέπει πίσω από τη συνταγή, ο τρόπος που μιλάει, το πνεύμα του το ανοιχτό του, το πλατύ του πνεύμα, που μέχρι σήμερα νομίζω ότι δεν μας έχει πει όλα όσα θα μπορούσε να μας πει ή όσα έχει μέσα του. Τι να πω εγώ τώρα, διαβάζοντας αυτά τα βιβλία, δεν μπορώ να χωρέσω μέσα σε αυτό το πλούτο της ψυχής, της καρδιάς, του μυαλού».
Ο Αλέξανδρος Μιχάλογλου / Αλέξης Κλεάρχου στην ίδια εκδήλωση εξομολογήθηκε ότι «Ως παιδί, δεν διάβαζα πολλή ποίηση μέχρι που ήρθε στα χέρια του το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη. Τότε, ακολούθησαν και άλλα έργα μεγάλων Ελλήνων ποιητών που με συντάραξαν και άρχισα και ο ίδιος σιγά -σιγά να γράφω».
Έχω την πεποίθηση ότι οφείλουμε να γνωρίσουμε τον Ξανθιώτη δημιουργό και το έργο του.
Εκλεκτέ Αλέξανδρε ή Αλέξη, όπως προτιμάς, είσαι εκλεκτό και άξιο τέκνο της Ξάνθης!
ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ
ΞΑΝΘΗ, 12 ΙΟΥΛΙΟΥ 2025
