Σε μια εκτενή και εφ’ όλης της ύλης συζήτηση, ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, Άγγελος Συρίγος, αναλύει τις κρίσιμες προκλήσεις και προοπτικές της Ελλάδας στον θαλάσσιο χώρο. Από τη σημασία του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και τον ρόλο του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, μέχρι τις ενεργειακές εξελίξεις που προκαλεί η γεώτρηση της Chevron και τη στρατηγική σημασία της επένδυσης αποθήκευσης CO₂ στον Πρίνο, ο κ. Συρίγος παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη θεώρηση για το μέλλον της χώρας στο νέο ενεργειακό και γεωπολιτικό τοπίο.

Ερ.: Κύριε Συρίγο, θα ήθελα να ξεκινήσουμε με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και το πώς συνδέεται με τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, ειδικά στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Απ.: Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας αποτελεί το βασικό θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται η σύγχρονη αρχιτεκτονική των θαλασσίων ζωνών. Η Ελλάδα έχει πολύ ισχυρές νομικές βάσεις, καθώς η Σύμβαση του Montego Bay ευθυγραμμίζεται πλήρως με τις πάγιες θέσεις μας. Το ζήτημα δεν είναι μόνο τα χωρικά ύδατα ή η ΑΟΖ, αλλά και η ορθολογική οργάνωση του θαλάσσιου χώρου μέσω του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού. Ένας σωστός σχεδιασμός κατανέμει χρήσεις, εξασφαλίζει συμβατότητα μεταξύ δραστηριοτήτων—αλιεία, ενέργεια, περιβάλλον, μεταφορές—και μειώνει τις πηγές έντασης.

Ερ.: Πολλοί θεωρούν ότι οι πρόσφατες ανακινήσεις γύρω από την ενέργεια στην Ανατολική Μεσόγειο επηρεάζουν τη γεωπολιτική ισορροπία. Πώς βλέπετε τη γεώτρηση της Chevron;

Απ.: Η παρουσία μιας μεγάλης εταιρείας όπως η Chevron στην περιοχή πάντα έχει βαρύνουσα σημασία. Όμως πρέπει να είμαστε προσεκτικοί: μια γεώτρηση από μόνη της δεν αλλάζει την ισορροπία δυνάμεων. Εκείνο που αλλάζει είναι η αντίληψη της περιοχής ως ενεργειακού κόμβου. Για την Ελλάδα αυτό σημαίνει ότι οφείλουμε να έχουμε σταθερή στρατηγική, όχι να τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις. Η επενδυτική δραστηριότητα μεγάλων ενεργειακών παικτών μπορεί να λειτουργήσει αποσταθεροποιητικά για ορισμένες δυνάμεις που επιθυμούν να διατηρούν “γκρίζες ζώνες”.

Εάν όμως η Ελλάδα αξιοποιήσει το Διεθνές Δίκαιο και τις συμμαχίες της, τότε τέτοιες εξελίξεις ενισχύουν τη γεωπολιτική μας θέση. Σημαντικό είναι ότι εταιρείες όπως η Chevron επενδύουν σε περιβάλλον ασφάλειας δικαίου. Αυτό αναδεικνύει την ανάγκη να διατηρούμε σταθερότητα και προβλεψιμότητα. Δεν πρόκειται μόνο για οικονομικές επενδύσεις, αλλά για στρατηγικές επιλογές που αντανακλούν αξιοπιστία.

Ερ.: Πάμε τώρα στο ζήτημα του Πρίνου και της επένδυσης για την αποθήκευση CO₂. Ποια θεωρείτε ότι είναι η βαρύτητα αυτού του έργου;

Απ.: Ο Πρίνος αποτελεί μια μοναδική περίπτωση για την Ελλάδα. Από περιοχή εξόρυξης υδρογονανθράκων μπορεί να εξελιχθεί σε πυλώνα της πράσινης μετάβασης. Η αποθήκευση CO₂ δεν είναι μια πειραματική διαδικασία· είναι τεχνολογία που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες και αποτελεί ζωτικής σημασίας εργαλείο για τη μείωση εκπομπών, ειδικά σε βιομηχανίες που δεν μπορούν εύκολα να απανθρακοποιηθούν.

Η επένδυση στον Πρίνο έχει τρεις διαστάσεις.

Πρώτον, περιβαλλοντική: Μας επιτρέπει να διαχειριστούμε εκπομπές που διαφορετικά θα κατέληγαν στην ατμόσφαιρα. Είναι μια συμβολή όχι απλώς τοπική, αλλά ευρωπαϊκή.

Δεύτερον, οικονομική: Δημιουργεί ένα νέο πεδίο δραστηριότητας σε έναν τομέα που η Ευρώπη θέλει να αναπτύξει επειγόντως. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει κόμβος αποθήκευσης για βαλκανικές και μεσογειακές βιομηχανίες. Αυτό σημαίνει έσοδα, θέσεις εργασίας και επενδυτική κινητικότητα.

Τρίτον, γεωπολιτική: Η ενεργειακή ασφάλεια σήμερα δεν αφορά μόνο υδρογονάνθρακες. Αφορά και το πώς οι χώρες προσαρμόζονται στη νέα εποχή χαμηλών εκπομπών. Η Ελλάδα, επενδύοντας στον Πρίνο, δείχνει ότι μπορεί να είναι πρωτοπόρος. Ταυτόχρονα, ενισχύει την ενεργειακή της αυτοτέλεια και την περιφερειακή της επιρροή.

Ερ.: Ποιο είναι το μεγαλύτερο στοίχημα για την Ελλάδα τα επόμενα χρόνια στον θαλάσσιο χώρο;

Απ.: Το μεγαλύτερο στοίχημα είναι η συνέπεια. Στη θάλασσα δεν μπορείς να λειτουργείς αποσπασματικά. Χρειαζόμαστε μια ενιαία πολιτική: από την προστασία του περιβάλλοντος μέχρι την ανάπτυξη ενεργειακών υποδομών και τη διαχείριση των σχέσεων με τους γείτονες. Το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας μας δίνει όλα τα εργαλεία. Το ζήτημα είναι να τα χρησιμοποιούμε μεθοδικά. Η Ελλάδα έχει δυνατότητες να γίνει θαλάσσια δύναμη όχι μόνο λόγω της ιστορίας της, αλλά λόγω της γεωγραφικής της θέσης και των πόρων της. Με σωστό σχεδιασμό και στρατηγική υπομονή, αυτό μπορεί να γίνει πραγματικότητα.